Loading
karsılıksız-cek

KARŞILIKSIZ ÇEK DÜZENLEME SUÇU

5941 Sayılı Çek Kanunun 5. Maddesinde ki düzenlemeye göre; üzerinde yazılı bulunan düzenleme tarihine göre kanuni ibraz süresi içinde ibrazında, çekle ilgili olarak “karşılıksızdır” işlemi yapılmasına sebebiyet veren kişi hakkında, hamilin şikâyeti üzerine, her bir çekle ilgili olarak, bin beş yüz güne kadar adli para cezasına hükmolunur. Ancak, hükmedilecek adli para cezası; çek bedelinin karşılıksız kalan miktarından az olamaz. 

Bu davalar çekin tahsil için bankaya ibraz edildiği veya çek hesabının açıldığı banka şubesinin bulunduğu yer ya da hesap sahibinin yahut şikâyetçinin yerleşim yeri mahkemesinde görülür. Görevli mahkeme icra ceza mahkemeleridir. 

Karşılıksız çek keşide etme suçu şikâyete tabii bir suçtur. İcra İflas Kanununda madde 347’de öngörülen süreler gereğince fiilin öğrenildiği tarihten itibaren 3 ay ve her halde 1 yıl içinde şikâyet hakkı kullanılmalıdır. Bu süreler hak düşürücü sürelerdir. 

Suçun oluşma anı ise; “ kanunî ibraz süresi içinde çekin ibrazında, çekle ilgili olarak karşılıksızdır işlemi yapıldığı andır.” (Yargıtay 19.CD 15.11.2018 Tarih,6510/11325 sayılı Karar)
Çek Kanunun 5. Maddesine göre karşılıksız çekten söz edilebilmesi için belli şartların olması gerekir.

Karşılıksız Çekin Ortaya Çıkması İçin Şartlar

1.    Bu suçun oluşabilmesi için her şeyden önce geçerli bir çekin varlığı gerekir. Bütün şekil şartlarını içeren bir çekin var olması gerekir. Zorunlu unsurların bulunması esastır. (TTK 780,781)

2.    Çekin ibraz süresi içinde muhatap bankaya ibraz edilmiş bulunması gerekir. Çek süresi içerisinde geçerli bir hamil tarafından muhataba ibraz edilmiş olmalıdır. Üzerinde yazılı bulunan düzenleme tarihinden önce ibraz edilen çekin karşılığının TTK md.707 uyarınca kısmen veya tamamen ödenmemiş olması hâlinde, bu çekle ilgili olarak hukukî takip yapılamaz. İleri düzenleme tarihli çekle ilgili olarak hukukî takip yapılabilmesi için, çekin üzerindeki düzenleme tarihine göre kanunî ibraz süresi içinde bankaya ibraz edilmesi ve karşılıksızdır işlemine tabi tutulması şarttır (Çek Kanunu md.3/8)

3.    İbraz anında muhatap bankadaki çekle işleyen hesapta karşılığın kısmen veya tamamen bulunmaması gerekir. Keşide edenin hesabında ödemenin yapılmasına yetecek paranın bulunmaması. Karşılıksız kalan miktarı suçun oluşmasında önemli değildir. Yargıtay 19.CD 15.11.2018 Tarih,6510/11325 sayılı Kararında “Karşılıksız çek keşide etmek suçu, neticesi harekete bitişik bir suç olup, failin suç oluşturan eylemi, kural olarak keşide tarihine göre belirlenen kanuni ibraz süresinde çekin karşılığının bankada bulundurulmamasıdır” şeklinde hüküm kurmuştur.

4.    Karşılığın bulunmadığının banka tarafından çek üzerine yazılması gerekir.  Hamilin talepte bulunması hâlinde, karşılıksızdır işlemi; çekin arka yüzüne tahsil için bankaya ibraz edildiği tarih, hesap durumu, bankanın yükümlülüğü çerçevesinde ödediği miktar ve ibraz eden gerçek kişinin adı ve soyadı yazılmak, bu kişinin tüzel kişi adına bedeli tahsil etmesi hâlinde bu husus belirtilmek ve bu kişi ile birlikte banka yetkilisi tarafından imzalanmak suretiyle yapılır. Banka tarafından ödenen miktar düşüldükten sonra karşılıksız kalan tutar açıkça belirtilir. Hamilin imzalamaktan kaçınması hâlinde, karşılıksızdır işlemi yapılmaz. (Çek Kanunu md.3/4)

Karşılıksız Çeke İlişkin Düzenlemelerde Uygulanacak Yaptırımlar

•    Çek Kanunun 5. Maddesinde karşılıksız çeke ilişkin para cezası hükmedilmiş. Çekle ilgili olarak “karşılıksızdır” işlemi yapılmasına sebebiyet veren kişi hakkında, hamilin şikâyeti üzerine, her bir çekle ilgili olarak, bin beş yüz güne kadar adli para cezasına hükmolunur. Ancak, hükmedilecek adli para cezası; çek bedelinin karşılıksız kalan miktarından az olamaz.

•    Mahkeme ayrıca, çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağına; bu yasağın bulunması hâlinde, çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağının devamına hükmeder.

•    Yargılama sırasında da resen mahkeme tarafından koruma tedbiri olarak çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağına karar verilir. Çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı, çek hesabı sahibi gerçek veya tüzel kişi, bu tüzel kişi adına çek keşide edenler ve karşılıksız çekin bir sermaye şirketi adına düzenlenmesi durumunda ayrıca yönetim organı ile ticaret siciline tescil edilen şirket yetkilileri hakkında uygulanır.  

•    Koruma tedbiri olarak verilen çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararlarına karşı İcra ve İflas Kanununun 353 üncü maddesinin birinci fıkrası gereğince tefhim ve tebliğden itibaren 7 gün içinde itiraz edilebilir. 

•    Karşılıksız çek düzenleme suçunda; ön ödeme, uzlaşma ve hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına ilişkin hükümler uygulanmaz.

paylaş

Yorum Yapın