CEZA HUKUKUNDA İTİRAZ KANUN YOLU

CEZA MUHAKEMESİNDE İTİRAZ KANUN YOLU

 

Ceza Muhakemesi Kanunu 267. Maddesi vd. düzenlenen İtiraz kanun yolu kural olarak hâkim kararlarına karşı ve kanunun açıkça gösterdiği hallerde ise mahkeme kararlarına karşı başvurulan hukuki bir yoldur.

İtiraz kanun yoluna başvurulan kararlar hüküm niteliğinde olmayıp nihai bir karar için itiraz kanun yoluna başvurulmaz. Bunun tek istinası hükmün açıklamasının geride bırakılması kararıdır. Hükmün açıklanmasının geride bırakılması uygulanırken de hüküm olmakla birlikte hüküm okunmaz.

İstinaf ve temyizden farklı olarak itiraz kanun yoluna başvurmuş olmak infazı engellemez. Fakat itiraz merci kararın yerine getirilmesini belli bir süre erteleyebilir. (CMK md.269)

İtiraz üzerine verilen kararlar kesindir. Ancak ilk defa merci tarafından verilen tutuklama kararlarına karşı itiraz yoluna gidilebilir. İtiraz kanun yoluna başvurulmuş olması ile birlikte karar hem esas hem usul yönünden incelenir. Bunun tek istisnası HAGB kararlarına karşı yapılan itiraz incelemelerinde sadece şekli bir inceleme yapılır, esasa girilmez.

İtiraz Kanun Yoluna Başvuru Süresi Ne Kadar?

• Hâkim veya kanunun açıkça gösterdiği hallerde mahkeme kararlarına karşı itiraz süresi 7 gündür. Her halükârda tefhim veya tebliğden itibaren 7 günlük bir itiraz süresi vardır. (CMK md.268)
• Cumhuriyet savcısı tarafından verilen “kovuşturmaya yer olmadığına dair karar” ile “kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararı” aleyhine suçtan zarar gören kişi tebliğden itibaren 15 gün içinde itiraz kanun yoluna başvurabilir (CMK md.173).

Nasıl İtiraz Edilir?

• Hâkim veya mahkeme kararına karşı itiraz, kanunun ayrıca hüküm koymadığı hâllerde ilgililerin kararı öğrendiği günden itibaren 7 gün içinde kararı veren mercie verilecek bir dilekçe veya tutanağa geçirilmek koşulu ile zabıt kâtibine beyanda bulunmak suretiyle yapılır.  CMK md.268)

İtiraz Nereye Yapılır?

• İtiraz dilekçesi, kararına itiraz edilen makama verilir.
• Kararına itiraz edilen hâkim veya mahkeme, itirazı yerinde görürse kararını düzeltir; yerinde görmezse en çok 3 gün içinde, itirazı incelemeye yetkili olan mercie gönderir.
• Cumhuriyet savcısının kararlarına karşı itiraz sulh ceza hâkimliğine yapılır.
• Sulh ceza hâkimliği kararlarına yapılan itirazların incelenmesi, o yerde birden fazla sulh ceza hâkimliğinin bulunması hâlinde, numara olarak kendisini izleyen hâkimliğe; son numaralı hâkimlik için bir numaralı hâkimliğe aittir.
• Ağır ceza mahkemesinin bulunmadığı yerlerde tek sulh ceza hâkimliği varsa, yargı çevresinde görev yaptığı ağır ceza mahkemesinin bulunduğu yerdeki sulh ceza hâkimliğine; ağır ceza mahkemesinin bulunduğu yerlerde tek sulh ceza hâkimliği varsa, en yakın ağır ceza mahkemesinin bulunduğu yerdeki sulh ceza hâkimliğine aittir.
• İtiraz üzerine ilk defa sulh ceza hâkimliği tarafından verilen tutuklama kararının reddedilmesi üzerine, sulh ceza hâkimliği, tutuklama kararını itiraz mercii olarak inceleyemez.
• Asliye ceza mahkemesi hâkimi tarafından verilen kararlara yapılacak itirazların incelenmesi, yargı çevresinde bulundukları ağır ceza mahkemesine ve bu mahkeme ile başkanı tarafından verilen kararlar hakkındaki itirazların incelenmesi, o yerde ağır ceza mahkemesinin birden çok dairesinin bulunması hâlinde, numara olarak kendisini izleyen daireye; son numaralı daire için birinci daireye aittir, o yerde ağır ceza mahkemesinin tek dairesi varsa, en yakın ağır ceza mahkemesine aittir.
• Naip hâkim kararlarına yapılacak itirazların incelenmesi, mensup oldukları ağır ceza mahkemesi başkanına, istinabe olunan mahkeme kararlarına karşı yukarıdaki bentlerde belirtilen esaslara göre bulundukları yerdeki mahkeme başkanı veya mahkemeye aittir.
• Bölge adliye mahkemesi ceza dairelerinin kararları ile Yargıtay ceza dairelerinin esas mahkeme olarak baktıkları davalarda verdikleri kararlara yapılan itirazlarda; üyenin kararını görevli olduğu dairenin başkanı, daire başkanı ile ceza dairesinin kararını numara itibarıyla izleyen ceza dairesi; son numaralı daire söz konusu ise birinci ceza dairesi inceler.

İtirazı inceleyecek merci, yazı ile cevap verebilmesi için itirazı, Cumhuriyet savcısı ve karşı tarafa bildirebilir. Merci, inceleme ve araştırma yapabileceği gibi gerekli gördüğünde bunların yapılmasını da emredebilir. (CMK md.270)

Mahkemenin tutuklama kararına itiraz üzerine Cumhuriyet savcısından görüş alınması durumunda, bu görüş şüpheli, sanık veya müdafine bildirilir. Şüpheli, sanık veya müdafi üç gün içinde kendi görüşlerini mahkemeye bildirebilir. (CMK md.270/2).

İtiraz Kanun Yoluna Kimler Başvurabilir?

• Hâkim ve mahkeme kararlarına karşı Cumhuriyet savcısı, şüpheli, sanık ve bu Kanuna göre katılan sıfatını almış olanlar ile katılma isteği karara bağlanmamış, reddedilmiş veya katılan sıfatını alabilecek surette suçtan zarar görmüş bulunanlar itiraz kanun yoluna başvurabilir.
• Cumhuriyet savcısı, sanık lehine veya aleyhine itiraz kanun yolluna başvurabilir.
• Avukat, müdafiliğini veya vekilliğini üstlendiği kişilerin açık arzusuna aykırı olmamak koşuluyla itiraz kanun yolluna başvurabilir.
• Şüpheli veya sanığın yasal temsilcisi ve eşi, şüpheli veya sanığa açık olan kanun yollarına süresi içinde kendiliklerinden başvurabilirler.